Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Mẹ có một chế độ ăn lành mạnh và cân bằng rất quan trọng giai đoạn mang thai và cho con bú. Việc kết hợp bú sữa mẹ và bú sữa bình trong những tuần đầu đời của bé có thể làm giảm khả năng tiết sữa mẹ và ảnh hưởng đến việc cho bé bú sữa mẹ sau đó. Vui lòng tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc nhân viên y tế để đưa ra lựa chọn phù hợp về việc cho trẻ bú sữa và chế độ ăn uống.

SINH MỔ LÀ GÌ VÀ KHI NÀO MẸ CẦN SINH MỔ?

 

Chọn nội dung bạn muốn đọc:

Sinh mổ (C-section) là phương pháp phẫu thuật để đưa em bé ra đời thông qua một vết rạch ở bụng và tử cung của người mẹ. Phương pháp này thường được áp dụng khi sinh thường có thể gây nguy hiểm - ví dụ như khi chuyển dạ đình trệ, em bé ở ngôi mông (ngôi ngược), hoặc có dấu hiệu thai không yên tâm.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu khi nào bác sĩ chỉ định sinh mổ, quá trình diễn ra ra sao, và sự khác biệt trong hồi phục so với sinh thường, mang đến thông tin rõ ràng, đáng tin cậy cho các bậc cha mẹ chuẩn bị đón con.

Sinh mổ có phổ biến không?

  • Tỷ lệ toàn cầu: ~21% (giai đoạn 2010–2018); dự báo ~28,5–29% vào năm 2030. 

  • Việt Nam: (MICS 2014) ~29% toàn quốc; khu vực đô thị cao hơn rõ rệt (~43%). 

  • Ở đô thị/lớp bệnh viện tuyến trên: có thể >50% tùy năm/cơ sở 

LUNA PROJECT - 1

Sinh mổ là gì?

LUNA PROJECT - 2

Sinh mổ (C-section) là một ca phẫu thuật nhằm đưa em bé ra khỏi bụng mẹ khi việc sinh thường qua đường âm đạo không thể hoặc không an toàn. Đa số trường hợp dùng gây tê tủy sống/ngoài màng cứng; ca mổ thường kéo dài khoảng 30–45 (đến ~60) phút nếu không biến chứng; có thể da-kề-da sớm nếu mẹ-bé ổn định.”

Khi nào cần sinh mổ?

Một số bà mẹ đã biết trước rằng mình cần sinh mổ, nhưng với nhiều trường hợp, quyết định này chỉ được đưa ra khi đang trong quá trình chuyển dạ. Nếu bác sĩ cho rằng sinh thường có thể gây nguy hiểm cho mẹ hoặc bé, họ sẽ khuyến nghị sinh mổ với một số trường hợp tiêu biểu sau:

1. Lý do khẩn cấp

  • Chuyển dạ không tiến triển như mong đợi

  • Thai không yên tâm trên monitoring

     

1. Lý do khẩn cấp

  • Chuyển dạ không tiến triển như mong đợi

  • Thai không yên tâm trên monitoring

LUNA PROJECT - 3

2. Em bé không ở ngôi đầu

  • Nếu bé ở ngôi mông (mông hoặc chân quay xuống) và các biện pháp xoay thai không thành công.
  • Có thể cân nhắc xoay thai ngoài (ECV) ở tuần 36–37; tỷ lệ thành công trung bình ~50–60%. ECV giúp giảm tỷ lệ mổ ở một số trường hợp ngôi mông
LUNA PROJECT - 4

3. Mang song thai hoặc đa thai

  • Mẹ có thể được chỉ định mổ tùy thế thai/điều kiện cơ sở; nếu thai 1 ngôi đầu, có thể cân nhắc sinh thường.
LUNA PROJECT - 5

4. Dựa trên tiền sử sinh trước đó

  • Nếu lần sinh thường trước gặp biến chứng, hoặc nếu lần trước đã sinh mổ.
  • Tuy nhiên, Nếu lần trước đã sinh mổ, có thể thử sinh thường sau mổ (TOLAC/VBAC) khi không chống chỉ định
LUNA PROJECT - 6

5. Khung xương chậu nhỏ

  • Khi có nghi ngờ không tương xứng thai-khung chậu (CDP). Tuy nhiên, không chẩn đoán CPD chắc chắn trước chuyển dạ, quyết định dựa trên diễn tiến lâm sàng.
LUNA PROJECT - 8

6. Bệnh lý nền của mẹ

  • Ví dụ: nhau tiền đạo/nhau bong non/sa dây rốn, nhiễm herpes hoạt động cuối thai kỳ, HIV tải lượng cao, …

6. Bệnh lý nền của mẹ

Ví dụ: nhau tiền đạo/nhau bong non/sa dây rốn, nhiễm herpes hoạt động cuối thai kỳ, HIV tải lượng cao, …

LUNA PROJECT - 7

Chuyện gì xảy ra trong quá trình sinh mổ?

Một ca sinh mổ thường kéo dài 45–60 phút. Sau khi được gây tê:

  1. Bác sĩ rạch bụng và tử cung.
  2. Đưa em bé ra khỏi bụng mẹ.
  3. Lấy nhau thai ra.
  4. Khâu đóng vết mổ.

Kháng sinh dự phòng nên được dùng trong vòng 60 phút trước rạch da để giảm nhiễm trùng vết mổ (theo khuyến cáo dự phòng nhiễm khuẩn phẫu thuật).

LUNA PROJECT - 12

Sinh mổ có ảnh hưởng đến miễn dịch của bé không?

Dù sinh mổ là cần thiết trong nhiều trường hợp, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy trẻ sinh mổ có thể không nhận được vi khuẩn có lợi từ đường sinh dục của mẹ. Sự tiếp xúc sớm này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ vi sinh đường ruột và phát triển miễn dịch.

👉 Tin vui: Dinh dưỡng và chăm sóc sớm có thể hỗ trợ. Da-kề-da và bú mẹ sớm giúp tối ưu hệ vi sinh ban đầu; Synbiotic có trong sữa mẹ - sự kết hợp giữa chất xơ Prebiotics và lợi khuẩn Probiotics có khả năng hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh, từ đó củng cố hàng rào miễn dịch tự nhiên của trẻ

Khám phá cách Synbiotic giúp bé tăng cường đề kháng ngay từ đầu.

img

Các câu hỏi thường gặp về sinh mổ

Q: Sau sinh mổ, khi nào tôi có thể bắt đầu cho con bú?

A: Nếu mẹ–bé ổn định, khuyến cáo khởi bú trong 1 giờ đầu và da-kề-da ngay sau mổ giúp cải thiện đáng kể khả năng khởi bú/duy trì bú mẹ. Một khi đã bắt đầu, khả năng duy trì việc cho con bú cũng tương đương với mẹ sinh thường.

LUNA PROJECT - 9

Q: Đau sau sinh mổ kéo dài bao lâu?

A: Trong 24 giờ đầu, vết mổ sẽ đau. Sau đó, cảm giác đau có thể giảm rõ sau 1–2 tuần; thời gian hồi phục toàn thân thường 4–6 tuần, tùy từng người và mức độ hoạt động. 

LUNA PROJECT - 10

Q: Khả năng sinh thường sau sinh mổ (VBAC) là bao nhiêu?

A: Khoảng 60–70% phụ nữ có thể sinh thường thành công sau khi đã từng sinh mổ, đặc biệt là những người đã từng có ca sinh thường trước đó trong điều kiện an toàn (vết mổ ngang đoạn dưới, bệnh viện có khả năng mổ cấp cứu 24/7).”

LUNA PROJECT - 11

💡 Lời khuyên: Trong các buổi khám thai cuối cùng, bác sĩ sẽ kiểm tra vị trí của bé trong bụng, vì vậy đừng bỏ lỡ những cuộc hẹn này nhé!

Sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ; chỉ dùng sản phẩm thay thế khi có chỉ định của nhân viên y tế hoặc vui lòng tham khảo ý kiến của nhân viên y tế khi sử dụng sản phẩm công thức thay thế.

 

1. Betrán AP, BMJ Global Health 2021 – xu hướng & dự báo CS đến 2030. Betran AP, Ye J, Moller A, Souza JP, Zhang J. Trends and projections of caesarean section rates: global and regional estimates. BMJ Global Health. 2021;6:e005671.
https://doi.org/10.1136/bmjgh-2021-005671

2. WHO News 2021 – tổng quan tỷ lệ CS toàn cầu hiện tại.
Caesarean section rates continue to rise, amid growing inequalities in access

3. UNICEF MICS Việt Nam 2014 – tỷ lệ CS toàn quốc.

4. https://www.unicef.org/vietnam/sites/unicef.org.vietnam/files/2018-07/MICS_VIET_NAM_2014_ENG_310815.pdf?

5. UNICEF SDG Country Work 2020–2021 – đô thị ~43%.
https://www.unicef.org/vietnam/media/8701/file/Antenatal%20Care.pdf?

6. Takegata M. 2020 (PMC) – tỷ lệ CS đô thị VN ~43%.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7151040/

7. ACOG 2024 – quản lý/gỡ “đình tiến chuyển dạ”.
https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/clinical-practice-guideline/articles/2024/01/first-and-second-stage-labor-management

8. Gravett C. 2016 – chuẩn hóa thuật ngữ non-reassuring fetal status.
Non-reassuring fetal status: Case definition & guidelines for data collection, analysis, and presentation of immunization safety data - PMC

9. StatPearls 2023 – ECV, tỷ lệ thành công ~60%.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482475

10. NICE NG137 (2019, cập nhật 2024) – đa thai, cách sinh.
https://www.nice.org.uk/guidance/ng137/resources/twin-and-triplet-pregnancy-pdf-66141724389829

11. NHS – sinh thường với song thai khi thai 1 ngôi đầu.
https://www.nhs.uk/pregnancy/labour-and-birth/what-happens/giving-birth-to-twins-or-more

12. RCOG Green-top 45 (2015) – VBAC ~72–75%.
https://www.rcog.org.uk/media/kpkjwd5h/gtg_45.pdf

13. Reif P. 2016 (PMC) – VBAC 60–85%.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5177557/

14. Cleveland Clinic – thời lượng mổ 30–45 (~60) phút; hồi phục.
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/7246-cesarean-birth-c-section

15. WHO/ELENA & tổng quan SSC – khởi bú ≤1 giờ; da-kề-da sau mổ.
https://www.who.int/tools/elena/commentary/early-breastfeeding

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6860199/?

16. Dominguez-Bello 2010 (PNAS) & Shao 2019 (Nature) – khác biệt hệ vi sinh theo đường sinh.
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1002601107

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6894937/

17. Zhang C. 2021 (PMC) – tổng quan vi sinh & đường sinh.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8733716/

18. ASHP Surgical Prophylaxis – kháng sinh dự phòng trong 60 phút trước rạch da.
https://www.ashp.org/surgical-guidelines

19. ACOG PAS 2018 – nhau bám bất thường tăng theo số lần mổ trước.
https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/obstetric-care-consensus/articles/2018/12/placenta-accreta-spectrum

 

Alt image

Thắc mắc về dinh dưỡng cho bé?

Chúng tôi luôn sẵn sàng để tư vấn và giải đáp những thắc mắc của mẹ về vấn đề chăm sóc và dinh dưỡng cho bé.

x