Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Mẹ có một chế độ ăn lành mạnh và cân bằng rất quan trọng giai đoạn mang thai và cho con bú. Việc kết hợp bú sữa mẹ và bú sữa bình trong những tuần đầu đời của bé có thể làm giảm khả năng tiết sữa mẹ và ảnh hưởng đến việc cho bé bú sữa mẹ sau đó. Vui lòng tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc nhân viên y tế để đưa ra lựa chọn phù hợp về việc cho trẻ bú sữa và chế độ ăn uống.
Chọn nội dung bạn muốn đọc:
Sinh mổ (C-section) là phương pháp phẫu thuật để đưa em bé ra đời thông qua một vết rạch ở bụng và tử cung của người mẹ. Phương pháp này thường được áp dụng khi sinh thường có thể gây nguy hiểm - ví dụ như khi chuyển dạ đình trệ, em bé ở ngôi mông (ngôi ngược), hoặc có dấu hiệu thai không yên tâm.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu khi nào bác sĩ chỉ định sinh mổ, quá trình diễn ra ra sao, và sự khác biệt trong hồi phục so với sinh thường, mang đến thông tin rõ ràng, đáng tin cậy cho các bậc cha mẹ chuẩn bị đón con.
Tỷ lệ toàn cầu: ~21% (giai đoạn 2010–2018); dự báo ~28,5–29% vào năm 2030.
Việt Nam: (MICS 2014) ~29% toàn quốc; khu vực đô thị cao hơn rõ rệt (~43%).
Ở đô thị/lớp bệnh viện tuyến trên: có thể >50% tùy năm/cơ sở
Sinh mổ (C-section) là một ca phẫu thuật nhằm đưa em bé ra khỏi bụng mẹ khi việc sinh thường qua đường âm đạo không thể hoặc không an toàn. Đa số trường hợp dùng gây tê tủy sống/ngoài màng cứng; ca mổ thường kéo dài khoảng 30–45 (đến ~60) phút nếu không biến chứng; có thể da-kề-da sớm nếu mẹ-bé ổn định.”
Một số bà mẹ đã biết trước rằng mình cần sinh mổ, nhưng với nhiều trường hợp, quyết định này chỉ được đưa ra khi đang trong quá trình chuyển dạ. Nếu bác sĩ cho rằng sinh thường có thể gây nguy hiểm cho mẹ hoặc bé, họ sẽ khuyến nghị sinh mổ với một số trường hợp tiêu biểu sau:
Chuyển dạ không tiến triển như mong đợi
Thai không yên tâm trên monitoring
Chuyển dạ không tiến triển như mong đợi
Thai không yên tâm trên monitoring
Ví dụ: nhau tiền đạo/nhau bong non/sa dây rốn, nhiễm herpes hoạt động cuối thai kỳ, HIV tải lượng cao, …
Một ca sinh mổ thường kéo dài 45–60 phút. Sau khi được gây tê:
Kháng sinh dự phòng nên được dùng trong vòng 60 phút trước rạch da để giảm nhiễm trùng vết mổ (theo khuyến cáo dự phòng nhiễm khuẩn phẫu thuật).
Dù sinh mổ là cần thiết trong nhiều trường hợp, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy trẻ sinh mổ có thể không nhận được vi khuẩn có lợi từ đường sinh dục của mẹ. Sự tiếp xúc sớm này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ vi sinh đường ruột và phát triển miễn dịch.
👉 Tin vui: Dinh dưỡng và chăm sóc sớm có thể hỗ trợ. Da-kề-da và bú mẹ sớm giúp tối ưu hệ vi sinh ban đầu; Synbiotic có trong sữa mẹ - sự kết hợp giữa chất xơ Prebiotics và lợi khuẩn Probiotics có khả năng hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh, từ đó củng cố hàng rào miễn dịch tự nhiên của trẻ
Khám phá cách Synbiotic giúp bé tăng cường đề kháng ngay từ đầu.
Q: Sau sinh mổ, khi nào tôi có thể bắt đầu cho con bú?
A: Nếu mẹ–bé ổn định, khuyến cáo khởi bú trong 1 giờ đầu và da-kề-da ngay sau mổ giúp cải thiện đáng kể khả năng khởi bú/duy trì bú mẹ. Một khi đã bắt đầu, khả năng duy trì việc cho con bú cũng tương đương với mẹ sinh thường.
Q: Đau sau sinh mổ kéo dài bao lâu?
A: Trong 24 giờ đầu, vết mổ sẽ đau. Sau đó, cảm giác đau có thể giảm rõ sau 1–2 tuần; thời gian hồi phục toàn thân thường 4–6 tuần, tùy từng người và mức độ hoạt động.
Q: Khả năng sinh thường sau sinh mổ (VBAC) là bao nhiêu?
A: Khoảng 60–70% phụ nữ có thể sinh thường thành công sau khi đã từng sinh mổ, đặc biệt là những người đã từng có ca sinh thường trước đó trong điều kiện an toàn (vết mổ ngang đoạn dưới, bệnh viện có khả năng mổ cấp cứu 24/7).”
💡 Lời khuyên: Trong các buổi khám thai cuối cùng, bác sĩ sẽ kiểm tra vị trí của bé trong bụng, vì vậy đừng bỏ lỡ những cuộc hẹn này nhé!
Sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ; chỉ dùng sản phẩm thay thế khi có chỉ định của nhân viên y tế hoặc vui lòng tham khảo ý kiến của nhân viên y tế khi sử dụng sản phẩm công thức thay thế.
1. Betrán AP, BMJ Global Health 2021 – xu hướng & dự báo CS đến 2030. Betran AP, Ye J, Moller A, Souza JP, Zhang J. Trends and projections of caesarean section rates: global and regional estimates. BMJ Global Health. 2021;6:e005671.
https://doi.org/10.1136/bmjgh-2021-005671
2. WHO News 2021 – tổng quan tỷ lệ CS toàn cầu hiện tại.
Caesarean section rates continue to rise, amid growing inequalities in access
3. UNICEF MICS Việt Nam 2014 – tỷ lệ CS toàn quốc.
5. UNICEF SDG Country Work 2020–2021 – đô thị ~43%.
https://www.unicef.org/vietnam/media/8701/file/Antenatal%20Care.pdf?
6. Takegata M. 2020 (PMC) – tỷ lệ CS đô thị VN ~43%.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7151040/
7. ACOG 2024 – quản lý/gỡ “đình tiến chuyển dạ”.
https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/clinical-practice-guideline/articles/2024/01/first-and-second-stage-labor-management
8. Gravett C. 2016 – chuẩn hóa thuật ngữ non-reassuring fetal status.
Non-reassuring fetal status: Case definition & guidelines for data collection, analysis, and presentation of immunization safety data - PMC
9. StatPearls 2023 – ECV, tỷ lệ thành công ~60%.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482475
10. NICE NG137 (2019, cập nhật 2024) – đa thai, cách sinh.
https://www.nice.org.uk/guidance/ng137/resources/twin-and-triplet-pregnancy-pdf-66141724389829
11. NHS – sinh thường với song thai khi thai 1 ngôi đầu.
https://www.nhs.uk/pregnancy/labour-and-birth/what-happens/giving-birth-to-twins-or-more
12. RCOG Green-top 45 (2015) – VBAC ~72–75%.
https://www.rcog.org.uk/media/kpkjwd5h/gtg_45.pdf
13. Reif P. 2016 (PMC) – VBAC 60–85%.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5177557/
14. Cleveland Clinic – thời lượng mổ 30–45 (~60) phút; hồi phục.
https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/7246-cesarean-birth-c-section
15. WHO/ELENA & tổng quan SSC – khởi bú ≤1 giờ; da-kề-da sau mổ.
https://www.who.int/tools/elena/commentary/early-breastfeeding
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6860199/?
16. Dominguez-Bello 2010 (PNAS) & Shao 2019 (Nature) – khác biệt hệ vi sinh theo đường sinh.
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1002601107
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6894937/
17. Zhang C. 2021 (PMC) – tổng quan vi sinh & đường sinh.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8733716/
18. ASHP Surgical Prophylaxis – kháng sinh dự phòng trong 60 phút trước rạch da.
https://www.ashp.org/surgical-guidelines
19. ACOG PAS 2018 – nhau bám bất thường tăng theo số lần mổ trước.
https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/obstetric-care-consensus/articles/2018/12/placenta-accreta-spectrum
Chúng tôi luôn sẵn sàng để tư vấn và giải đáp những thắc mắc của mẹ về vấn đề chăm sóc và dinh dưỡng cho bé.